
Κατεβάστε σε αρχείο pdf την παρουσίαση της μεθόδου παρατήρησης μεταβλητών άστρων
Κατά την αρχαιότητα τα αστέρια αποτελούσαν το σύμβολο
της σταθερότητας και η εικόνα του ουρανού, με εξαίρεση τους πλανήτες,
έμοιαζε να είναι αμετάβλητη.Η άποψη αυτή άρχισε να αμφισβητείται
μερικους αιώνες μ.Χ. όταν Άραβες αστρονόμοι έδωσαν το όνομα Algol
στο γνωστό μέχρι σήμερα αστέρι που σημαίνει <<το δαιμονικό
αστέρι>> διαπιστώνοντας τις μεταβολές στη φωτεινοτητά του.Κατά
το 16ο αιώνα με την ανακάλυψη μερικών μεταβαλόμενων σε φωτεινότητα
αστέρων, όπως ο Μira η εικόνα της αστρικής σταθερότητας ανατράπηκε
οριστικά.
Πάνω από τριάντα άλλα εύκολα με γυμνό οφθαλμό μεταβαλόμενα αστέρια
είναι σήμερα γνωστά συμπεριλαμβανομένων και κάποιων πολυ γνωστών
όπως το δέλτα το Κηφέα και ο Μπετελγκέζ.
Οι αστέρες από την δημιουργία τους και καθ'όλη τη διάρκεια ζωής
τους εξελίσονται περνώντας περιόδους αργών μεταβολών, αλλά και
περιόδους που διαδραματίζονται γρήγορες και εντυπωσιακές μεταβολές.
Στις περιόδους ηρεμίας εμφανίζονται ως κανονικοί αστέρες, ενώ
στις περιόδους έντονων μεταβολών (περίοδος μεταβολής<<περίοδος
ζωής αστέρα) ως μεταβλητοί αστέρες.Η μεταβλητότητα αυτή εντοπίζεται
συνήθως ως προς την φωτεινότητα απο τον γήινο παρατηρητή.
Οι μεταβλητοί αστέρες λοιπόν είναι αστέρες των
οποίων η φωτεινότητα μεταβάλεται σε συνάρτηση με το χρόνο.Οι μεταβολές
φωτεινότητας κυμαίνονται από ένα χιλιοστό ενός μεγέθους φωτεινότητας
έως και είκοσι μεγέθη φωτεινότητας σε περιόδους μεταξύ
ενός κλάσματος του δευτερολέπτου έως και χρόνια, ανάλογα με τον
τύπο του μεταβλητού αστεριού. 30.000 μεταβλητά αστέρια είναι γνωστά
και καταχωρημένα, και πολλές χιλιάδες άλλα υποψιαζόμαστε ότι είναι
μεταβλητά.
Ο πολύ μεγάλος αυτός αριθμός αστέρων απαίτει ένα τεράστιο αριθμό
τακτικών παρατηρήσεων που χωρίς την επιμελημένη βοήθεια των ερασιτεχνών
αστρονόμων θα ήταν ανέφικτος.
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι γιατί τα μεταβλητά αστέρια αλλάζουν σε
φωτεινότητα. Τα παλλόμενα μεταβλητά, π.χ., διογκώνονται και συρρικνώνονται
λόγω διαφόρων εσωτερικών δυνάμεων. Ενώ σε ένα εκλειπτικό διπλό αστέρι
θα μειώνεται η φωτεινότητά του όταν σκιάζεται από τον συνοδό αστέρα, που κόβει τη
διάδοση του φωτός στην ευθεία παρατηρητής-άστρο, και και θα αυξάνεται η φωτεινότητά του
όταν πλέον απομακρυνθεί απ'αυτήν. Οι διαφορετικές αιτίες μεταβλητότητας
των αστέρων μας οδηγούν στη ταξινόμηση τους σε διάφορες κατηγορίες.
Οι μεταβλητοί αστέρες πιο γενικά είναι ταξινομημένοι σε φυσικούς
μεταβλητούς, όπου η μεταβλητότητα προκαλείται από φυσικές αλλαγές
όπως ο παλμός ή η έκρηξη στον αστέρα ή στο αστρικό σύστημα (παλλόμενοι
μεταβλητοί και κατακλυσμικοί μεταβλητοί), ή εκλειπτικούς μεταβλητούς,
όπου η μεταβλητότητα προκαλείται από την έκλειψη ενός αστεριού
από άλλο ή από τα αποτελέσματα της αστρικής περιστροφής.
Μια καλύτερη εικόνα εικόνα για τους τύπους των μεταβλητών και
τις υποκατηγορίες τους βλέπουμε στην παρακάτω λίστα:
Το σύστημα ονομασίας που ακολουθείται για τα μεταβλητά
χρησιμοποιεί το λατινικό αλφάβητο ξεκινώντας από το γράμμα R για
το πρώτο μεταβλητό που έχει ανακαλυφθεί στον κάθε αστερισμό ακολουθούμενο
από τη συντομογραφία του αστερισμού π.χ. R CRB (Corona Borealis).Το
δεύτερο ονομάζεται S το τρίτο T κ.τ.λ. μέχρι το Z(R,S,T,U,V,W,X,Y,Z)
.Μετά συνεχίζουμε με το RR,RS ως το RZ μετά SS(όχι SR) μέχρι το
SZ κ.οκ. μέχρι το ZZ.Μετά το σύστημα ξαναρχίζει από το AA-AZ,BB(όχι
BA) κ.τ.λ. μέχρι το QZ.Το γράμμα J παραλείπεται για να αποφευχθεί
τυχόν συσχέτιση με το I.
Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να ονοματίσουμε 334 μεταβλητά ανά αστερισμό.
Όταν ανακαλύπτεται ένα νέο μεταβλητό τότε συνεχίζουμε με το V(VARIABLE)335...,V336....
Φυσικά για μεταβλητά αστέρια με γνωστότερα ονόματα το όνομά τους
δεν αλλάζει όπως ο πολικός αστέρας,το δ Κηφέα κ.α.